खराब वायु प्रदूषणको सूचीमा नेपाल आठौं नम्बरमा

विश्वले प्रगती गरेका कुनै पनि सुचकको तथ्याकं हेर्ने हो भने नेपालको नाम अत्तिम तिर हुन्छ । कतिपय तथ्याकमा त नेपालको नाम नै हुदैनन् । तर हाल सालैको एक प्रतिवेदनमा नेपालको नाम र्शिष स्थानमा छ । नेपाल हावाको गुणस्तर सबैभन्दा खराब भएको देशहरूको सूचीको शीर्ष आठौँ स्थानमा परेको छ । स्विट्जरल्यान्डस्थित वायुको गुणस्तर मापनसम्बन्धी प्राविधिक कम्पनी आईक्यू एयरले आज जारी गरेको छैटौं विश्व वायु गुणस्तर प्रतिवेदनले यस्तो देखाएको हो ।

सूचीको शीर्ष स्थानमा बंगलादेश रहेको छ । हावामा प्रदूषणको कणको हिसाबले बंगलादेशको हावा सबैभन्दा खराब छ। त्यसपछि क्रमशः छिमेकी मुलुक पाकिस्तान र भारत रहेका छन् । रिपोर्टका अनुसार दिल्ली लगातार चौथो पटक विश्वको सबैभन्दा प्रदूषित राजधानी मानिएको छ । चौथो स्थानमा तजिकस्तान, पाँचौँ स्थानमा बुर्किना फासो, छैटौँ स्थानमा इराक र सातौँ स्थानमा यूएई रहेका छन् । नवौँ स्थानमा इजिप्ट रहँदा दशौँ स्थानमा डेमोक्रिटक रिपब्लिक अफ कङ्गो रहेको छ । चीन १९ औँ स्थानमा रहँदा अमेरिका १ सय २ औँ स्थानमा छ ।

विश्वका केवल सातवटा देशमा मात्रै वायुको गुणस्तर स्वस्थ अर्थात् विश्व स्वास्थ्य संगठनले तोकेको मापदण्डभित्र पाइएको छ । विश्वका सर्वाधिक प्रदूषित सहरमध्ये चार त भारतकै छन् । तिनमा विश्व स्वास्थ्य संगठनले तोकेको मापदण्डभन्दा कैयौं गुणा बढी प्रदूषण पाइएको जनाइएको छ । भारत बिहारको बेगुसराय सहर वर्ष २०२३ को सबैभन्दा बढी प्रदूषित महानगरका रुपमा देखिएको छ । राजधानी दिल्ली गुवाहटीपछि विश्वको तेस्रो सर्वाधिक प्रदूषित सहर बनेको छ ।

बेगुसरायको वायुमा ‘पीएम टु प्वाइन्ट फाइभ’ को सघनता विश्व स्वास्थ्य संगठनले तोकेको गाइडलाइनभन्दा २३ गुणा बढी अर्थात् ११८.९ ‘माइक्रोग्राम्स प्रतिक्युबिक मिटर’ पाइएको रिपोर्टमा उल्लेख छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनले पीएम टु प्वाइन्ट फाइभ कणको मात्रा वार्षिक ५ ‘माइक्रोग्राम प्रति क्युबिक मिटर’ हुनुपर्ने गाइडलाइन तोकेको छ ।

यो अध्ययनले पीएम टु प्वाइन्ट फाइभ भनिने र मानिसको स्वास्थ्यलाई सर्वाधिक हानि पुर्याउने २.५ माइक्रोमिटर आकारका सूक्ष्म कणलाई आधार बनाएको थियो । ती कण फोक्सोमार्फत रक्तप्रवाहमा जान सक्ने र दम, मुटुरोग, क्यान्सर र श्वासप्रश्वाससम्बन्धी अन्य रोग लगाउन सक्ने जनाइएको छ । पीएम टु प्वाइन्ट फाइभको वार्षिक औसत सघनताका आधारमा यो सूची तयार पारिएको हो ।